Το γυμνάζειν εστί φιλοσοφείν
Το αρχαίο γνωμικό «νους υγιείς εν σώματι υγιεί» είναι ίσως από τις πιο διαχρονικές και χρησιμοποιημένες ρήσεις της καθημερινότητάς μας. Χρησιμοποιείται κυρίως στο χώρο του αθλητισμού, της άσκησης και της αναψυχής και αποδίδεται με την έννοια πως ένα υγιές σώμα μπορεί να μας προσφέρει και ψυχική υγεία- ισορροπία. Δεν είναι τυχαίο ότι η άσκηση κατέχει μια ξεχωριστή θέση σε διάφορους πολιτισμούς αλλά και σε επιμέρους τομείς της καθημερινότητας.
Η ενασχόληση με τον αθλητισμό και την άσκηση γενικότερα έχει πολλαπλά οφέλη τόσο για την υγεία και τη φυσική μας κατάσταση όσο και σε ψυχολογικό και κοινωνικό επίπεδο. Πολλοί ψυχολόγοι παραδείγματος χάριν προτείνουν συχνά ως μέσο θεραπείας τη γυμναστική σε άτομα με αγχώδεις διαταραχές και στρες. Αυτό συμβαίνει γιατί η φυσική δραστηριότητα συμβάλλει στον έλεγχο και την αντιμετώπιση των στρεσογόνων παραγόντων. Πώς όμως επιτυγχάνεται αυτό; Κατά τη διάρκεια της γυμναστικής το σώμα παράγει μια πληθώρα ορμονών που επιδρούν θετικά στον οργανισμό. Ένα παράδειγμα είναι τα οιστρογόνα στις γυναίκες που αυξάνονται κατά την άσκηση και παραμένουν σε υψηλά επίπεδα ακόμη και τέσσερις ώρες μετά. Βοηθούν στη διάσπαση του λίπους και τη σύσφιξη του σώματος με αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός συναισθήματος αυτοπεποίθησης. Μια άλλη ομάδα ορμονών που παίζει σημαντικό ρόλο είναι οι ενδορφίνες που παράγονται στον εγκέφαλο και συμβάλουν στην αντί-γήρανση και στο αντί-στρες. Μειώνουν τον πόνο και αυξάνουν την ψυχολογική διάθεση του ασκούμενου.
Σε γενικές γραμμές η γυμναστική χαλαρώνει τους μύες και επιτρέπει την καλή κυκλοφορία του αίματος σε κάθε σημείο του σώματος. Έτσι, ο εγκέφαλος οξυγονώνεται αποτελεσματικότερα και η σκέψη του ασκούμενου ηρεμεί πράγμα που συμβαίνει όχι μόνο κατά την ώρα της άσκησης, αλλά και αρκετές ώρες μετά. Ακόμη και αν η άσκηση είναι έντονη όπως, παραδείγματος χάριν, τα βάρη το αποτέλεσμα είναι το ίδιο. Το μυαλό του ασκούμενου συγκεντρώνεται στη προπόνηση, η οποία λειτουργεί σαν μηχανισμός απόσπασης της προσοχής από δυσάρεστες σκέψεις της καθημερινότητας με αποτέλεσμα το στρες να αποβάλλεται και τα επίπεδα άγχους να μειώνονται αισθητά.
Ένας ακόμη λόγος που η άσκηση βοηθά στην ψυχολογία του ασκούμενου είναι και η αλλαγή που παρατηρείται στο σώμα μετά από αρκετές προπονήσεις. Κάθε είδος γυμναστικής βοηθάει στην καλύτερη λειτουργία του οργανισμού και σύσφιξη του σώματος. Βλέποντας ο ασκούμενος τα αποτελέσματα της προσπάθειας του φανερά πάνω στο κορμί του «ανεβαίνει» ψυχολογικά, αποκτά αυτοπεποίθηση και αυτοσεβασμό.
Αυτό που δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε είναι πως ο αθλητισμός επιτελεί και μια παιδαγωγική λειτουργία. Τα παιδιά μέσα από τη συμμετοχή σε διάφορα ομαδικά αθλήματα κοινωνικοποιούνται, ξεχνιούνται από τα διαβάσματα και το, σε γενικές γραμμές, φορτωμένο πρόγραμμά τους, αλλά και διατηρούνται σε μια καλή φυσική κατάσταση σε μια εποχή που η παιδική παχυσαρκία είναι ένας πονοκέφαλος για πολλούς γονείς, ενώ ταυτόχρονα αναπτύσσουν ίσως και το αίσθημα της πειθαρχίας και του σεβασμού.
Το πιο σημαντικό ίσως είναι να κατανοήσουμε ότι η άσκηση είναι κάτι που μπορούμε να το κάνουμε παντού. Δεν περιορίζεται στα στενά πλαίσια ενός γυμναστηρίου ούτε σε ένα γήπεδο. Μπορούμε να γυμναστούμε στο σπίτι μας, περπατώντας προς τη δουλειά μας, κάνοντας ένα χαλαρό περπάτημα το απόγευμα ακόμα και πηγαίνοντας στη θάλασσα το καλοκαίρι. Το σίγουρο είναι πως οποιοδήποτε είδος άσκησης και να επιλέξει ο καθένας να κάνει αυτή θα του προσφέρει μια πληθώρα θετικών στοιχείων, όπως είναι και η ψυχολογική ανάταση και ισορροπία. Στοιχεία πολύ σημαντικά για τον άνθρωπο, ειδικά τη σήμερον ημέρα που τα έχει τόσο μεγάλη ανάγκη.
Λιώνας Ελευθέριος - Ψυχολόγος